İster anlaşmalı ister çekişmeli olsun boşamak için gelen çiftlerin en çok merak ettiği konuların başında nafaka gelmektir. Anlaşmalı boşanmalarda konu bir nebze daha kolaydır. Çünkü anlaşmalı boşanmalarda taraflar nafaka bedelini serbestçe kendileri belirlerken çekişmeli boşanmalarda nafaka bedeline hakim karar vermektedir. Hakim nafaka bedelini belirlerken bir takım kriterleri göz önüne alır. Ancak kriterlere geçmeden önce nafaka çeşitlerine değinmekte fayda vardır. Nafaka türleri tedbir nafakası, yoksulluk nafakası, iştirak nafakası olmak üzere üç çeşittir. Her üçü için de miktar belirlenirken hakimin göz önüne alacağı şartlar bakımından ve talep edilebilecek zaman bakımından farklılıklar söz konusudur.
Tedbir Nafakası: Boşanma davası devam ederken dava kesinleşene kadar ödenen nafaka türüdür.
Yoksulluk Nafakası: Boşanma sebebiyle yoksulluğa düşecek tarafa boşanmada kusuru daha ağır olmamak koşuluyla diğer tarafça ödenen nafaka türüdür. Boşanma davasının kesinleşmesinden itibaren yoksulluğa düşecek tarafa ödenir.
İştirak Nafakası: Boşanma sonucunda velayet hakkı kendisine verilmeyen ebeveynin, müşterek çocukların bakım, eğitim, sağlık vb. giderlerine katılması için ödenen nafaka çeşididir.
Nafaka türlerine kısaca değindikten sonra nafaka bedeli belirlenirken dikkat edilen kriterlerden söz edebiliriz. Bu kriterler herhangi bir kanun maddesinde yazmamakla beraber uzun yıllar boyunca Yargıtay’ ın belirlediği bir takım ölçütlerdir:
- Eşlerin ekonomik durumu (maaş, ek kazançları, kira gelirleri vd.)
- Kaç tane çocukları olduğu
- Eşin ve çocukların yeme, içme, giyim masrafları
- Çocukların eğitim giderleri
- Eşin ve çocukların barınma masrafları (evin kira olup olmaması gibi)
- Faturalar
- Eşlerin meslekleri
- Ulaşım giderleri
- Sağlık giderleri gibi tarafların evliyken yaşam standardını belirleyen birçok konu dikkate alarak karar verilmektedir.
Hakim nafakayı belirlerken bir denge gözetmek durumundadır. Biraz daha açıklamak
gerekirse hakim, nafaka alacak eşin yoksulluğa düşmesini engellerken nafaka yükümlüsü eşin de mağdur duruma düşmesini engelleyen bir bedel belirlemeye çalışır. Hakim her iki tarafı da koruyan adil ve hakkaniyetli bir nafaka bedeli belirlemekle yükümlüdür.
Sonuç olarak mahkemeler genelde nafaka yükümlüsü eşin maaşının %25’ i oranında bir nafaka bedeline takdir ederler. Ancak bu oran emredici ve kesin bir oran değildir. Örneğin asgari ücret alan bir nafaka yükümlüsü ile üst düzey bir özel sektör çalışanının ödeyeceği nafaka bedeli eşit ve aynı oranda olmaz. Bazı hallerde bu oran %50’ ye kadar çıkabilmektedir. Evlilik boyunca süregelen yaşam standartları nafaka bedelini belirlerken esas alınan en önemli kriterdir.
Gerek anlaşmalı gerek çekişmeli boşanma davalarında nafaka miktarını belirlerken konusunda uzman bir avukattan görüş almanızı tavsiye ederiz. Zira her ailenin, her çiftin kendine özgü koşullarına göre belirlenen nafaka bedelini nafaka ödeyecek tarafın maaşının belli bir yüzdesiyle oranlayarak talepte bulunmak nafaka talep eden taraf bakımında ciddi anlamda hak kayıplarına sebep olabilir.
